Dag 24 - Een bescheiden graftombe, een bejaarde boom en uitgebakken walnoten

26 mei 2014 - Yazd, Iran

Dag 24 - ma 26 mei - Shiraz - Pasargad - Yazd

Reisdag. 
Om acht uur vertrokken richting Yasd.
Eerste stop, nog dicht bij Shiraz, was Pasergade. De hoofdstad van het Perzische rijk dat Cyrus de Grote 'gesticht' heeft door verschillende volkeren aan zich te onderwerpen. Dit was vóór de bouw van Persepolis, niet zo gek ver hier vandaan. (Darius de Grote moet hier opgegroeid zijn voordat hij Persepolis liet bouwen en waarschijnlijk bleef Pasargade de administratieve hoofdstad, terwijl Persepolis een meer symbolische functie had voor het ontvangen van de vertegenwoordigers van de diverse volkeren tijdens Noruz, het Perzische nieuw jaar. Andere belangrijke administratieve centra in die tijd waren Ectbatana, Susa en Babylon.)
Het eerste wat we bij Pasargade bezochten was het graf van Cyrus de Grote. Dat is een klein stenen huisje op een getrapt plateau. Volgens de Strabo, de geschiedschrijver van Alexander de Grote, werd dat bij de verovering van het Perzische rijk nog intact aangetroffen. Hij beschrijft o.a. een gouden bed, potten met goud en edelstenen en een zilveren stoel. (Eén verhaal gaat dat Alexander de Grote uit respect een paar Macedoniërs bij het graf heeft achtergelaten om het te bewaken, toen die bewakers er genoeg van hadden zijn ze met de waardevolle inhoud terug naar huis gegaan.) Ten tijde van de Arabische verovering werd er door de Perzen een inscriptie op het graf aangebracht dat het het graf van de moeder van Salomon was, om het voor vernietiging te behoeden. (Net als bij de Zoroastrische vuurtempel bij Takab, die nu bekend staat als Takt-e Soleyman, de Troon van Salomon.)
Voor de stichter van een van de eerste wereldrijken is het een wat bescheiden graftombe, maar voor een cultuur waarin het normaal was dat overledenen een 'luchtbegravenis' kregen was een graftombe al een hele eer. (De Zoroasters geloofden dat een dood lichaam onrein is en begraven gelijk stond aan het vergiftigen van het land. De beste manier om van een lichaam af te komen was om het op een hoge plaats achter te laten en het in stukken door gieren af te laten voeren. Wanneer iemand belangrijk genoeg gevonden werd om zijn lichaam na zijn dood te vereren, werd dat lichaam in een kist of op een bed boven de grond bewaard in een tombe op een kunstmatig plateau of een uitgehouwen in een bergwand.)

Misschien is het verwarrend om het steeds opnieuw over het Perzische rijk te hebben dat door verschillende veroveraars veroverd wordt. De Perzen hadden een sterke overheersende cultuur. Meerderen volkeren, zoals de Arabieren, Mongolen en Turken (de Turken zijn verre neven van de Mongolen die uit Centraal Azië naar het westen trokken en alles veroverden wat ze tegen kwamen) waren nomadische jagers/ krijgers met hun eigen gebruiken maar een weinig overheersende eigen cultuur. Na de verovering van Perzië namen ze de Perzische cultuur over en werden het zelf Perzen. Het Perzische rijk, het land, het volk bleef intact, met hun eigen gebruiken en cultuur maar een andere heersende elite.
De Arabieren waren eigenlijk de enige die gericht iets kwamen brengen, de Islam, maar na de verovering van Perzië namen ze de Perzische cultuur over. Veel van de Islamitische cultuur en architectuur die ze daarna naar andere streken brachten is van oorsprong Perzisch. (De Moorse architecuur van bv. Al Hambra in Spanje heeft veel architecturele elementen die van oorsprong Perzisch zijn en al ver voor het begin van de Islam in Perzië gebruikt werden.)
De Grieken onder leiding van Alexander de Grote hadden natuurlijk wel een eigen cultuur, maar de Perzische beviel hun erg goed. De Seluecidische dynastie van Shah's, gesticht door de Macedonische generaal van Alexander de Grote die Perzië na de dood van Alexander voor zichzelf heeft weten te verwerven was binnen een paar generaties door en door Perzisch.
Een geschiedschrijver heeft gezegd dat buitenstaanders het grondgebied van Perzië kunnen veroveren, maar dat Perzië zelf daarna hun hoofden en harten verovert. Ik vind daar wel een mooie symboliek in zitten.

Het overige deel van Pasargade bestaat uit de restanten van een paar paleizen. Hier zijn vooral de fundamenten en hier en daar een overeind gezette zuil of poort van zichtbaar. In het uitgestrekte gebied dat rond de paar duidelijk zichtbare overblijfsels van Pasargade ligt zijn nog de nodige fundamenten te herkennen. Er is wat verbeeldingskracht nodig om het hier interessant te maken (voor mij was het dus een interessante plaats, voor sommige groepsleden was het een plek om nog even de benen los te wandelen voor we de rest van de dag in de bus zouden zitten).

Geluncht in een stad waar een 4.500 jaar oude ceder het oudste levende organisme in Eurazië is. De boom ziet er van een afstandje (we konden niet meer bij de boom zelf komen, wat vier jaar geleden nog wel kon) niet bijzonder indrukwekken uit (de reden dat José de claim in twijfel trekt, zij weet een boom in China van 1.500 jaar oud die twee keer zo groot is). De vorige keer kon ik bij de boom zelf komen en de stam zelf is gigantisch dik, vele meters. Onze gids vertelde toen dat de ouderdom wetenschappelijk vastgesteld is door het tellen van jaarringen in een boorkern naar het binnenste van de boom en een C14 analyse van het oudste deel van die boorkern. Dat lijkt me iets te specifiek voor een locale mythe. De grootte van de boom zegt niets, groei word door vele factoren bepaald en door de hoogte van het landschap zal de winter koud en droog en de zomer heet en droog zijn, waardoor het groeiseizoen erg kort zal zijn. Wat ik me van de vorige keer kan herinneren, was de stam voor een groot deel hol en gehavend, waardoor waarschijnlijk de oorspronkelijke top verdwenen is.
Met andere woorden: ik ben er nog steeds van overtuigd dat ik naar een boom heb staan kijken die begon te groeien toen de Egyptische beschaving nog jong was en we in West Europa nog met stenen naar langsrennend wild gooiden.

Na nog wat fotostops (o.a. een toren die een gedenkplaats is voor Ali, de schoonzoon van de profeet Mohemmed; de toren was wel aardig, het uitzich was adembenemend) kwamen we aan in Yasd.
De oriëntatiewandeling met José eidigde bij een backpackershotel waar ze Indiaase curry op de kaart hebben staan. Met Jan, de twee Duitsers en José zijn we daar naar binnen gegaan. Doordat ze grote groepen hadden, hadden ze deze avond geen kaart, maar alleen een buffet. Omdat we daar geen zin in hadden zijn we naar een ander restaurant in de buurt gegaan. Daar zag ik voor het eerst deze reis fessenjan-e borg op de kaart staan. Dat is een overheerlijk stoofgerecht van o.a. kip, walnoten en granaatappelsiroop (walnoten op laag vuur laten stoven tot alle olie er uit komt en dan de overige ingrediënten daarin laten stoven).

2 Reacties

  1. Joke grinwis - greven:
    27 mei 2014
    zo zie je nog eens wat.
    bedankt voor je verslag.
  2. Sylvia:
    30 mei 2014
    In Sri Lanka hebben ze ook zo'n oudste boom. De caravanserai waar ik logeerde in Yazd herinner ik me nog goed. Evenals het ritje achter op de brommer bij een aardige Iranier die me bij het hotel afzette toen ik de weg kwijt was in de bazar.
    Heb hierna geen verslagen meer ontvangen.