Dag 16 - Een martelaar, een bescheiden man en een 'big spender'

Dag 16 - zo 18 mei - Sanandaj - Takht-e-Bustan - Bisotun - Hamadan

Opnieuw een reisdag.
Om kwart voor acht vertrokken we met de bus richting Kermanshah. Het landschap waar we doorheen rijden wordt steeds uitgestrekter, met brede dalen en hier en daar een wat bergachtiger stuk.

In Kermanshah gingen we eerst bij een heiligdom kijken. De Takieh Mo'aven ol-Molk is ruim een eeuw oud en is uniek omdat er in de tegeltableaus Europese tegels met Europese afbeeldingen zijn gebruikt. Wat ook uniek is, is dat er bij een aantal tableaus en versierselen boven sommige deuren in de twee bovenhoeken een engel staat afgebeeld. Heel normaal voor Christelijke afbeeldingen, maar zeer zeldzaam binnen de Islam. Het toegankelijke deel van het complex bestaat uit een binnenplaats waar je het complex binnen komt, een overdekte ruimt met toegang tot het eigenlijke heiligdom met een relikwie van Imam Hoessein (een Sjiietische heilige) en een binnentuin. Alle ruimtes hebben grote tegeltableaus die taferelen uitbeelden van de slag bij Kerbalah waar Hoessein en zijn volgelingen zijn verslagen, wat de definitieve breuk tussen de Soennitische en Sjiietische Islamieten betekende.
Het tegelwerk is in restauratie, maar dat wordt erg nonchalant uitgevoerd (in sommige gevallen schandalig nonchalant). De voegen in het tegelwerk zijn erg breed en opvallend. Ook tussen delen van gebroken tegels is een voeg gebruikt (de vraag is of de gebroken tegels mede de reden van de restauratie zijn geweest of het gevolg ervan). Maar wat echt onvergeeflijk is, is dat ze van sommige taferelen waarschijnlijk niet meeer wisten hoe ze er uit zagen en de tegels willekeurig door elkaar tegen de muur hebben gemetseld! Onbegrijpelijk. Wanneer je niet al te veel op de details let is het echter een prachtig complex. 

Net buiten Kermanshah is Taq-e Bustan. Daar zijn in de 4e en 6e eeuw na Christus taferelen in portalen in de rots uitgehakt die de kroning en zegening van verschillende Perzische Shahs laten zien, samen met jachtscènes.
Toen wij hier aankwamen waren ze bezig een podium op te bouwen voor een toneelvoorstelling, pal voor de portalen. We haden nog wel en onbelemmerd zicht op de afbeeldingen in de portalen, maar we konden er niet dichtbij komen om het beeldhouwwerk in de wanden van de portalen bekijken. Wanneer ik hier niet al eens geweest zou zijn en toen alles in detail had kunnen bekijken en fotografen, zou ik nu erg teleurgesteld zijn geweest.
In de buurt hebben we voor echte toeristenprijzen geluncht.

Even voorbij Kermanshah ligt Bisotun. Langs de weg die vroeger van Ecbatana naar Bagdad liep en een onderdeel van de zijderoute was, was in de 6e eeuw voor Christus een tafereel uitgehouwen van Shah Darius I met een aantal onderwerpen koningen. Daaronder is in drie antieke talen (Perzisch, Elamitisch en Babylonisch) geschreven hoe hij aan de macht is gekomen en wat hij heeft gedaan om zijn rijk bij elkaar te houden. Hij klinkt erg bescheiden, hij zegt alle successen te danken te hebben aan de Zoroastrische god Uhuramazda, maar hij schept tegelijk op dat hij de eerste heerser in de geschiedenis is die zoveel goddelijke hulp gekregen heeft en dat hij veel van zijn daden heeft weggelaten omdat het anders ongeloofwaardig zou kunnen klinken. Na de ontcijfering en vertaling van de Perzische tekst, kon deze gebruikt worden om de andere twee talen te ontcijferen, net zoals de steen van Rosetta gebruikt is om de Egyptische hiërogliefen te ontcijferen. 
Helaas werden we hier ook teleurgesteld. Ze hadden tegen het tafereel van Darius I een platform gebouwd, die het zicht van onderen volledig blokkeerde. :-( De trap naar dat platform was afgesloten, zodat we geen mogelijkheid hadden om deze prachtige beeldhouwwerken te bekijken. Het was niet duidelijk of het platform en de stellage tijdelijk zijn voor restauratie/ conservatie en onderzoek of dat dit voor toeristen is, ten koste van het uitzicht van beneden (de constructie ziet er niet uit alsof er veel bezoekers tegelijk gebruik van kunnen maken).

Aan het eind van de middag kwamen we aan in Hamadan.
Voordat we naar ons hotel gingen, zijn we eerst nog naar de tombe van de bijbelse personages Esther en Mordechai geweest. De overblijfselen zouden 25 eeuwen oud zijn en delen van de tombe zelf een paar eeuwen. De tombe zelf is in de 19e eeuw opnieuw ingericht en van nieuwe ebbenhouten kisten voor de overblijfselen voorzien.
Een Joods mannetje dat de tombe verzorgt heeft ons wat informatie gegeven en ons binnen gelaten. (Toen hij in de tombe zelf begon met het innen van het toegangsgeld moest ik er even aan denken dat het handelen in geld op heilige plaatsen één van de redenen is geweest waaarom er twee millennia geleden een nieuwe religie is ontstaan.)
Volgens de tombebewaarder zijn er in Hamadan nog zo'n vijf joodse families met bij elkaar vijftig leden. In heel Iran zouden er nog 26 duizend joden zijn, voornamelijk in de grote steden.

Het hotel is een ander hotel dan op de lijst staat. Mij hoor je niet klagen, want het is een luxe hotel, het beste waar we tot nu toe gezeten hebben. Ik heb een grote kamer,  met en groot dubbel bed en nog een enkel bed, een zitje met een bank, salontafel en een fauteuil en een hoekje met de minibar en een waterkoker. De badkamer is ook luxe en ruim, met een douchecabine met horizontale massagestralers (waarvan de gaatjes helaas vrijwel allemaal verstopt zijn waardoor de overige gaatjes de druk hebben van een hogedrukspuit, iets minder aangenaam). Wanneer ik dan toch een minpunt van de kamer op zou moeten noemen, dan is het dat er geen lichtknop bij het bed zit, waardoor ik in het donker mijn bed moet zoeken. (De trivialiteit daarvan geeft al aan hoe goed ik naar een minpunt heb moeten zoeken en hoe goed deze kamer me bevalt.) Jammer dat we hier maar een nacht blijven. 

Weer om zeven uur afgesproken met Jan om ergens te gaan eten.
Dicht bij het hotel was een moderne Iraanse cafetaria waar we konden kiezen uit hamburgers en pizza. We hebben daar een heerlijke Iraanse cheeseburger gegeten met een alcoholvrij biertje met perziksmaak (verrukkelijk met een halve gesnipperde paprika ertussen en ook het bier was lekker, beter dan gewoon alcoholvrij bier en weer eens wat anders dan cola).
Op de weg terug naar het hotel nog even wat te drinken voor op de hotelkamer gehaald. Toen ik een fles Spaanse alcoholvrije perzikcider met champagnekurk bij het kruideniertje zag kon ik die niet laten staan. Naar Iraanse begrippen was dat goed de bloemetjes buiten zetten, die fles kostte het voor hun ongelofelijk hoge bedrag van IR 150.000 (€ 4). Het heeft me goed gesmaakt. :-) 

Toen ik om de code voor WiFi vroeg, kreeg ik twee strookjes papier met op elk strookje een andere inlogcode en wachtwoord. Ik wist niet waar dat goed voor was, maar later was ik er blij mee.
Ik had een email gekregen waar ik op wilde reageren. Onder het schrijven van het antwoord hield ik de internetverbinding open. Het versturen van dat antwoord lukte niet, wat ik ook probeerde. Het lukte me ook niet meer om via internet naar de radio te luisteren, maar dat ging sowieso al moeizaam doordat de bandbreedte constant fluctueerde, dus dat bracht ik niet in verband met het emailprobleem.
Pas toen ik en website wilde bekijken kwam ik er achter wat er aan de hand was: ik kreeg een pagina van de hotelverbinding te zien met de mededeling dat mijn internetsessie was verlopen! Per inlogcode kon ik maar een half uur internetten en ik had de verbinding open laten staan terwijl ik aan het schrijven was om op de achtergrond radio te kunnen luisteren. :-( 
Met de tweede code heb ik de email wel kunnen versturen en ook mijn reisblog kunnen updaten